Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing

In de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing wordt de huidige financiële positie van de gemeente beschreven. 
Of de gemeente in staat is de gevolgen van de risico’s op te vangen zonder dat het beleid of de uitvoering daarvan in gevaar komt, wordt weergegeven door de 'weerstandscapaciteit'. Onder weerstandscapaciteit verstaan we de middelen en mogelijkheden die de gemeente heeft om onverwachte, niet-begrote kosten te kunnen dekken.

Het geld en de mogelijkheden bestaan onder andere uit het vrij aanwendbare gedeelte van de algemene reserve, de onbenutte belastingcapaciteit en de post onvoorzien die in de begroting is opgenomen. De benodigde weerstandscapaciteit is afhankelijk van de aard en de omvang van de risico’s waar de gemeente mee wordt geconfronteerd (risicoprofiel), bijvoorbeeld financiële risico’s binnen projecten en garantstellingen. Voor deze risico’s kunnen geen verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen worden gevormd omdat de risico’s zich niet regelmatig voordoen en niet goed meetbaar zijn.

Tussen de weerstandscapaciteit en de risico’s waarvoor een gemeente geen maatregelen heeft getroffen, maar die wel van betekenis kunnen zijn voor de financiële positie van een gemeente bestaat dus een relatie. Deze relatie wordt het weerstandsvermogen genoemd. Dit vermogen wordt uitgedrukt in een ratio met een waardering voor de gemeente.

Beleid

Terug naar navigatie - Beleid

De Nota Risicomanagement bevat het beleid omtrent het benodigde weerstandsvermogen, de aanwezige weerstandscapaciteit en de werkwijze omtrent het omgaan met en beheersen van onzekerheden. Voor 2024 staat een actualisatie van deze nota gepland waarin wordt ingegaan op de nieuwste inzichten ten aanzien van risicomanagement. Ook wordt daarbij ingegaan op de verandering ten aanzien van de rechtmatigheidsverklaring, die met terugwerkende kracht over 2023 niet meer door de accountant zal worden afgegeven maar door het college.

De risico’s worden halfjaarlijks geactualiseerd bij de begroting en de jaarstukken. Risico’s met een financieel gevolg zijn beoordeeld en opgenomen in de risico-inventarisatie van deze paragraaf.

De gemeente Dronten wil met risicomanagement onder andere het volgende bereiken:

  • Risicobewustzijn bij management en medewerkers; 
  • Risico's en onzekerheden onderkennen bij het streven naar beleidsdoeleinden en maatschappelijke effecten; 
  • Inzicht in risico’s verschaffen en wijze waarop we op deze risico's sturen; 
  • Beheersing van risico’s door bewuste preventieve en reactieve maatregelen; 
  • Behoud van een goede financiële positie.

De Paragraaf weerstandsvermogen delen we op in de volgende onderdelen: 

  • Risico-inventarisatie; 
  • Weerstandscapaciteit inclusief relatie benodigde en beschikbare weerstandscapaciteit; 
  • Financiële Kengetallen.

Risico-inventarisatie

Terug naar navigatie - Risico-inventarisatie

Tot de risico’s behoren alle zaken van materiële betekenis voor de financiële situatie, waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd, geen verzekeringen zijn afgesloten of die niet tot afwaardering van activa hebben geleid. Wij gaan uit van de risico-inventarisatie zoals opgesteld bij de Programmabegroting 2024 en hebben de geactualiseerde risico's die gelden bij het opstellen van de jaarstukken 2024 benoemd. De risico's met een hoge risicoscore (8 en hoger) worden toegelicht. De gemeentelijke risico’s zijn in te delen in twee hoofdgroepen:

  1. Macro-economisch gebonden risico’s (exogene risico’s);
  2. Organisatie gebonden risico’s (endogene risico’s).

Op basis van de door ons uitgevoerde risico-inventarisatie, de weerstandsratio van 3 (zie deze paragraaf onder het kopje benodigde versus beschikbare weerstandscapaciteit) en het beeld van onze meerjarenbegroting is het college van burgemeester en wethouders van mening dat de normale bedrijfsvoering financieel kan worden voortgezet.

Risicokaart

Terug naar navigatie - Risicokaart

In onderstaande risicokaart zijn de risico’s opgenomen, onderverdeeld naar kans en impact, waaruit de risicoscore wordt bepaald op basis van kans-score x impact-score. Het aantal risico’s is in onderstaande tabel vermeld:

IMPACT
< € 50.000 € 50.000 tot € 100.000 € 100.000 tot € 250.000 € 250.000 tot € 500.000 > € 500.000
Score 1 Score 2 Score 3 Score 4 Score 5
Zeer groot (81-100%) 1
Score 5
Groot (61-80%) 1 1 2
Score 4
Gemiddeld (41-60%) 2 2 2
KANS Score 3
Klein (21-40%) 1
Score 2
Zeer klein (1-20%) 3 1 5 2 2
Score 1

Leeswijzer: het getal 2 rechtsonder op de kaart geeft aan dat er twee risico’s zijn geformuleerd met kans-score 1 en impactscore 5. Deze twee risico’s hebben een risicoscore van 1 x 5 = 5.

Risicoscores

Terug naar navigatie - Risicoscores

In onderstaand schema zijn de risico’s inclusief risicoscore vermeld. Met een + of - is aangegeven of de kans, impact en of risicoscore is aangepast. De lichtgrijze risico's betreft risico's die voorheen opgenomen waren, maar nu niet meer als risico gelden door veranderde omstandigheden of zijn opgenomen in de begroting. De risico’s met een hoge risicoscore (8 en hoger) worden toegelicht:

Omschrijving risico's: Programma Verwachte kans Verwachte impact Incidenteel of structureel Risicoscore Risico voorgekomen in 2023
Exogene risico's:
Prijsontwikkelingen 0 t/m 8 70 2.000.000 Structureel 20 Ja
Exploitatietekort Wsw IMpact 6 70 (+) 74.000 Structureel (+) 8 Nee
Bijstand zelfstandigen 6 0 0 Structureel 6 Nee
Renteontwikkelingen 0 0 0 Structureel 0 Nee
Leerlingenvervoer 4 0 0 Structureel 0 Nee
Endogene risico's:
Accommodatiebeleid 0, 4 en 8 90 3.000.000 Structureel 25 Nee
Bijdrage aan negatief resultaat grondexploitaties 8 75 (-) 3.000.000 Incidenteel 20 Nee
Risico uitgaven Lokale Jeugd vanaf 2025 6 50 500.000 Structureel 15 Nee
Aansprakelijkheidsclaim 0 50 500.000 Incidenteel 15 Nee
Personeel, krapte arbeidsmarkt 0 50 400.000 Structureel 12 Ja
Schade straatmeubilair en openbare verlichting 2 70 200.000 Structureel 12 Ja
ICT - Informatieveiligheid 0 50 250.000 Incidenteel 12 Nee
Schade openbare ruimte door extreem weer 5 60 225.000 Structureel 9 Ja
Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek 7 (+) 50 (+) 215.500 Structureel (+) 9 Nee
Veiligheidsregio Flevoland 1 (+) 30 (+) 118.000 Incidenteel 6 Nee
Garantstellingen OFW (WSW) 8 1 1.060.000 Incidenteel 5 Nee
Garantstelling HVC 7 10 1.050.000 Incidenteel 5 Nee
Garantstellingen NHG (WEW) 0 (+) 1 (+) 325.000 Incidenteel (+) 4 Nee
Toereikendheid VZ Afvalstoffenheffing 7 1 250.000 Incidenteel 4 Nee
Garantstelling Impact 6 10 240.000 Incidenteel 3 Nee
Overige garantstellingen 0 5 110.000 Incidenteel 3 Nee
Personeel (politiek verlof c.q. detachering/terugkeergarantie) 0 20 100.000 Structureel 3 Nee
Gladheidbestrijding 2 20 100.000 Structureel 3 Ja
Re-integratieprocedure personeel 0 5 100.000 Incidenteel 3 Ja
Huur opvanglocaties 6 (+) 20 (+) 80.000 Incidenteel (+) 2 Nee
Verkiezingen 0 20 40.000 Incidenteel 1 Ja
Lagere inkomsten begraafplaats 7 20 30.000 Structureel 1 Ja
Kosten bestuursdwang 0 10 15.000 Incidenteel 1 Nee
Gebruik accommodaties 0 0 0 Incidenteel 2 Nee
Kosten ICT 0 0 0 Structureel 0 Nee
Minimabeleid 6 0 0 Structureel 2 Nee
Procedures subsidies 5 0 0 Incidenteel 4 Nee
Schade vandalisme 0 0 0 Incidenteel 0 Nee
Totaal 13.982.500
waarvan structureel 6.844.500
waarvan incidenteel 7.138.000

Toelichting omvangrijkste risico's

Terug naar navigatie - Toelichting omvangrijkste risico's

Risico prijsontwikkelingen
Toelichting
Door verschillende negatieve ontwikkelingen op de wereld, zoals de oorlog in Oekraïne en de daarmee komende schaarste van bijvoorbeeld productie van veel materialen, zien we dat de prijzen stijgen van zowel middelen als diensten. Als gemeente hebben we dit meegenomen als risico, omdat dit effect heeft op de prijzen van veel diensten en inkoopproducten die we afnemen

Beheersmaatregel
•    In te zetten op contractmanagement en her prioriteren van projecten, waarbij voorrang gegeven kan worden aan projecten waar minder prijsontwikkelingen zich voor kunnen doen. 
•    Efficiënter gebruik van materialen/revisie onderhoud, waardoor een langere gebruiksduur kan ontstaan van het goed.
•    Met aanbieders werken om de resultaten te behalen binnen de gestelde tijdsduur. Waar mogelijk is zorg eindig en kunnen inwoners verder zonder professionele maatwerkondersteuning. In de aanbesteding Wmo, jeugdhulp en Participatiewet van 2022 zijn deze afspraken tussen gemeenten en aanbieder aangepast en verscherpt n.a.v. ervaringen van de afgelopen 4 jaar;
•    Per 2023 is de regisseur een nieuwe rol binnen het team gidsen Wmo, Jeugdhulp en Participatiewet. De regisseur wordt ingezet bij meervoudige complexe problematiek en stuurt op het proces en de samenwerking tussen de verschillende professionals. De regisseur is voor een lange tijd verbonden met de inwoner/ het gezin waardoor signalen snel kunnen worden opgepakt; 
•    De verbeteringen in de monitoring zal ons meer informatie opleveren om tijdig te sturen op afwijkingen van de begroting en van de beleidsdoelen;
•    Inwoners kunnen gebruik maken van een Blijverslening waarmee zij hun huis kunnen aanpassen zodat zij langer thuis kunnen wonen.

Risico Exploitatietekort Wsw Impact
Toelichting
In de begroting Dronten wordt rekening gehouden met een totale uitgave van € 1.936.413. Impact geeft in totaal aan een uitgave van € 2.166.898. De gemeente Dronten heeft een bedrage van 25% in het begrote tekort (€ 1.267.256), zijnde € 316.814.
Ervaringen uit het verleden hebben ons geleerd dat er geen overschrijdingen t.o.v. de begroting van Dronten hebben plaatsgevonden en daarom is middels de kadernota 2019 besloten om rekening te houden met een tekort van € 160.000. Dit betekent dat wij ervan uitgaan dat het tekort € 156.814 lager zal zijn (€ 316.814 – € 160.000) t.o.v. begroting van Impact.
Uitgaande van een tekort van € 160.000 schatten wij ten opzichte van begroting van Dronten een bedrag van € 73.671 tekort gaan komen (€ 2.166.898 - € 1.936.413) - € 156.814)).

Beheersmaatregel
De laatste jaren heeft het resultaat van het werkvoorzieningschap en Impact nooit geleid tot een overschrijding van de begroting van Dronten (Impact begroot voorzichtig). Wij monitoren deze voortgang in de financiële tussenrapportages van Impact. Indien er inderdaad een overschrijding gaat ontstaan nemen wij dit mee in de financiële tussenrapportage. Samen met Impact wordt bekeken om een realistischere begroting voor de komende jaren op te leveren.
 
Risico accommodatiebeleid
Toelichting
De gemeente kent veel verouderde accommodaties. In september 2023 is het Strategisch VastgoedPlan voor kennisgeving aan de raad aangeboden. Gelijktijdig is een toetsingskader voor nieuwe investeringen in maatschappelijk vastgoed en het Integraal HuisvestingsPlan (IHP) onderwijs vastgesteld.
Het SVP en IHP geven een beeld van toekomstige investeringen in renovatie, nieuwbouw en/of verduurzamen van het maatschappelijk vastgoed. Het accommodatiebeleid gaat gepaard met omvangrijke investeringen. Op dit moment wordt gewerkt aan een prioritering van de verschillende opgaven. Ondanks inzicht in de totale opgave van het maatschappelijk vastgoed, zijn er verschillende factoren die maken dat het risico bestaat dat opgaven financieel duurder worden. Dit onder andere door nog te maken keuzes over locaties, op welke manier in te passen en bouwkostenstijgingen.

Beheersmaatregel
Bij het opstellen van de prioritering, aan de hand van de volledige inventarisatie, wordt integraal vanuit verschillende beleidsterreinen gekeken op welke manier de verschillende opgaven op een juiste manier in te passen zijn.

Risico bijdrage aan negatief resultaat grondexploitaties
Toelichting
Wanneer tekorten en afwaarderingen in de grondexploitatie niet binnen het jaarresultaat van de grondexploitatie kunnen worden opgevangen, komt dit ten laste van het algemeen jaarresultaat van de algemene dienst. Zoals is opgenomen in de Nota risicomanagement wordt het risico opgenomen in de paragraaf Grondbeleid. In deze tabel wordt enkel het risico kenbaar gemaakt zoals deze is opgenomen in de paragraaf grondbeleid. Zie voor de toelichting op het risico dan ook de paragraaf.

Risico uitgaven Lokale Jeugd vanaf 2025
Toelichting
Voor 2024 is € 500.000 incidenteel opgenomen wat gelijk is aan de overschrijding in 2022. Er lijkt nu meer "niet gecontracteerde" zorg toegewezen te worden dan voorheen waarvan in 2023 moet blijken in hoeverre sprake is van een incidenteel dan wel structureel karakter van deze toegewezen zorg. Wij achten het op dit moment te vroeg om deze stijging van de lokale lasten structureel op te nemen en onderzoeken de oorzaak van het toenemen van de "niet gecontracteerde" zorg. Hier ontstaat wel het risico dat de overschrijding wellicht toch structureel blijkt te zijn en zich vanaf 2025 kan voordoen..

Beheersmaatregel
Onderzocht wordt op dit moment wat de reden is die zorgt voor het van het toenemen van de "niet gecontracteerde" zorg en wat het effect is hiervan op de uitgaven.

Risico aansprakelijkheidsclaim
Toelichting
De schadeclaims die door inwoners en bedrijven worden ingediend bij de gemeente zijn complexer en omvangrijker van aard geworden. Hierdoor is de verwachte kans en impact in euro's van aansprakelijkheidsclaims toegenomen.

Beheersmaatregel
De gemeente heeft een Aansprakelijkheidsverzekering. Maar er gelden in bepaalde gevallen uitsluitingen van dekking op deze verzekering.

Risico personeel, krapte arbeidsmarkt
Toelichting
De schaarste van personeel op de arbeidsmarkt is nog steeds groot. Tegelijkertijd vergrijzen wij als organisatie, met verwachte uitstroom in de komende jaren tot gevolg. In bepaalde beroepsgroepen neemt het risico toe dat we geen goed gekwalificeerd personeel kunnen werven of in dienst kunnen houden. Dit kan gevolgen hebben voor de kwaliteit van het werk en verhoging van de werkdruk. Het financiële gevolg heeft betrekking op hogere kosten, omdat vacatures niet worden ingevuld en er meer (en duurder) moet worden ingehuurd. Dit risico wordt ingeschat op basis van verwachte uitstroom in de komende jaren en een percentage van de functies die als moeilijk invulbaar worden ingeschat. Daarmee komen we op een financieel gevolg van € 400.000. Het gaat om een risico dat afhankelijk van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt een aantal jaren kan voortduren.

Beheersmaatregel
Er worden traineetrajecten ingezet om hoogopgeleide jongeren binnen te halen. Met betere opleidings- en ontwikkelmogelijkheden willen we medewerkers binden en boeien. We hebben een recruiter in dienst genomen om beter in te kunnen spelen op de huidige arbeidsmarkt.

Risico schade straatmeubilair en openbare verlichting
Toelichting
De schades aan straatmeubilair en openbare verlichting neemt jaarlijks toe. Een groot deel van de schades worden verhaald op de veroorzaker of worden vergoed door het Waarborgfonds Motorverkeer. Overige schades zijn nauwelijks verhaalbaar.

Beheersmaatregel
Schades worden zoveel als mogelijk verhaald op de veroorzaker. Hiervoor wordt ook gebruik gemaakt van diensten door een gespecialiseerd expertisebureau.

Risico ICT-informatieveiligheid 
Toelichting
Informatieveiligheid is een randvoorwaarde voor een betrouwbare informatievoorziening. Informatie dient op het juiste moment beschikbaar te zijn, werkzaamheden en beslissingen dienen plaats te vinden op integere informatie (juist, volledig en actueel) en informatie behoort enkel voor bevoegden beschikbaar te zijn. Het levert een bijdrage aan de te realiseren maatschappelijke en organisatiedoelen van onze gemeente door risico’s die een negatieve impact hebben op de beschikbaarheid, integriteit en/of vertrouwelijkheid te beheersen.

Beheersmaatregel
We zetten in op het bestendig inzetten op de bescherming van ICT-middelen, versterken van de informatiebeveiliging en vergroten van de gegevensbescherming. Daarmee wordt wet- en regelgeving nageleefd. Hiervoor wordt invulling gegeven aan risicobeheer gebaseerd op drie verdedigingslinies (three lines of defense – model). We verzekeren ons hierbij dat de juiste controles op de juiste manier uitgevoerd worden, zelfbeoordelingen van voldoende kwaliteit zijn en het risicobewustzijn bij iedereen in de organisatie van voldoende niveau is. Onafhankelijk hiervan formuleert de 2e-lijn informatiebeveiligingsfunctie (risico- en controlefunctie) een beeld aangaande risico’s waarmee we geconfronteerd worden. Zij bepaalt het kader en beleid en ondersteunt bij de implementatie. In de 3e lijn wordt invulling gegeven aan de kwaliteitscontrole van bedrijfsprocessen middels risico-gebaseerde en algemene audits. Daarnaast is er over het jaar 2023 binnen de Eenduidige Normatiek Single Information Audit (ENSIA) verantwoording afgelegd aan de verschillende toezichthouders.

Dit heeft de volgende resultaten opgeleverd:

ENSIA Score Minimumeis
DigiD Voldoet aan alle normen Voldoen aan alle normen
Suwinet Voldoet aan alle normen Voldoen aan alle normen
BAG 96% 75%
BGT 97% 75%
BRO 84% 60%

Risico schade openbare ruimte door extreem weer
Toelichting
Extreem weer leidt steeds tot een recordhoogte aan schade. Met name stormen veroorzaken grote schades. De zomerstorm Poly was de zwaarste zomerstorm in ruim vijftig jaar. Veel bomen zijn omgewaaid. Heftige regenval en hagelbuien veroorzaken steeds meer schades aan o.a. gemeentelijke gebouwen.

Beheersmaatregel
Storm- en waterschade aan gebouwen en voertuigen is verzekerd. Schade in de openbare ruimte (bomen, straatmeubilair etc.) is echter niet verzekerd en nauwelijks verzekerbaar.

Risico verbonden partij Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek
Toelichting
De omgevingswet is per 1 januari 2024 ingevoerd. Een ander wettelijk kader vanuit een andere filosofie aan de hand waarvan wij ons werk gaan doen: veranderde bevoegdheden, minder vergunningen, meer meldingen, kortere proceduretijden, leges, adviezen op omgevingsplannen en -visies, zorgplichten, jurisprudentie et cetera. Het effect van die veranderingen op (de omvang van) het OFGV-werk laat nu nog moeilijk voorspellen. Ook is er ten tijde van het opstellen van de begroting van de OFGV nog geen duidelijkheid over de financiering van bodemtaken die naar de gemeenten overgaan en de financiering van omgevingsveiligheidstaken.
Als de onderdelen van de Kadernota 2025 van de OFGV volledig in gang worden gezet dan heeft dit voor alle partners financiële gevolgen. De structurele partnerbijdrage van gemeente Dronten zou dan met ingang van 2025 van € 1.277.618 naar € 1.493.111 veranderen. Dit betekent een structurele begrotingstoename van € 215.493 voor Dronten. De financiële gevolgen vanuit de projecten uit het ontwikkelplan en de nieuwe basis-en plustaken zijn (nog) niet meegenomen.

Beheersmaatregel
Gelet op de inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1-1-2024, wordt ook de komende jaren de nodige aandacht besteed aan de verdere ontwikkeling van iedereen die werkzaam is op het brede vakgebied van het omgevingsrecht. De landelijke kwaliteitscriteria 2.3 VTH zijn bedoeld als toetsingskader om de uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH-taken) verder te professionaliseren en de kwaliteit van de mensen, het werk en de organisatie te borgen. Als Dronten hebben we nauwelijks (zienswijze) tot geen invloed op dit vervolgtraject.

Weerstandscapaciteit

Terug naar navigatie - Weerstandscapaciteit

Bij weerstandscapaciteit wordt onderscheid gemaakt in:

  • Een incidentele component die als buffer dient voor het tijdelijk opvangen van negatieve exploitatieresultaten en van onvoorzienbare externe ontwikkelingen; 
  • Een structurele component die kan worden benut om structurele tegenvallers te compenseren, indien de financiële planning- en control instrumenten onvoldoende hulp bieden om structurele tegenvallers op te lossen.

Incidentele componenten

De incidentele componenten van het weerstandsvermogen bestaan uit: 

  1. De algemene reserve;
  2. De post onvoorzien eenmalig;
  3. De stille reserves.

1. Algemene reserve
In de Nota reserves en voorzieningen die in januari 2021 door de raad is vastgesteld is het onderscheid in Algemene reserve vrij en Algemene reserve niet vrij besteedbaar vervallen in verband met het niet meer toerekenen van fictieve rente aan reserves. Indien de Algemene reserve substantieel afneemt, verwerken we de structurele rente-effecten in de begroting.

In de Nota reserves en voorzieningen is als norm vastgelegd dat de gemeentelijke risicobuffer tenminste 10% van de gemeentelijke exploitatie (lasten) moet bedragen. Hiermee wordt bedoeld de lasten zoals opgenomen in de vastgestelde Programmabegroting. Met een exploitatiebegroting van € 128 miljoen in 2023 moet de buffer dus minimaal € 12,8 miljoen zijn. De algemene reserve is per 31-12-2023 40,8 miljoen voor resultaatverdeling en dus ruim hoger dan deze norm. Dit geldt ook voor de komende jaren.

2. Post onvoorzien eenmalig
Jaarlijks wordt binnen de begroting rekening gehouden met een raming voor onvoorziene incidentele uitgaven van totaal groot € 84.000. Dit is ongeveer € 2,00 per inwoner op basis van het inwonerpijl bij de opstelling van de Programmabegroting 2022. 

3. Stille reserves
Stille reserves zijn activa die onder de opbrengstwaarde of tegen nul op de balans zijn gewaardeerd. Dat betekent dat de boekhoudkundige waarde lager is dan de reële waarde. Indien de activa verkoopbaar zijn, is de opbrengst bij eventuele verkoop dan éénmalig vrij inzetbaar. In praktijk zijn stille activa echter vaak niet verkoopbaar. Stille reserves van de gemeente Dronten worden daarom op voorhand niet meegenomen bij het bepalen van de weerstandscapaciteit.

Tabel incidentele componenten
In de volgende tabel is aangegeven wat de weerstandscapaciteit is voor het incidenteel opvangen van exploitatietekorten en onvoorzienbare ontwikkelingen: 

Incidentele weerstandscapaciteit (algemene dienst) 31-12-2022 31-12-2023
Algemene reserves * 40.754.903 40.750.715
Onvoorzien (opgenomen in begroting) 147.000 61.000
Stille reserves p.m. p.m.
Totaal 40.901.903 40.811.715
* De algemene reserve op 31-12-2022 is na verwerking van het resultaat 2022. De stand van de algemene reserve op 31-12-2023 is exclusief nog te bestemmen resultaat.

Structurele componenten
Onder de structurele componenten van de weerstandscapaciteit vallen:

A) De onbenutte belastingcapaciteit;

B) De post onvoorzien structureel.

A) Onbenutte belastingcapaciteit
Om de onbenutte belastingcapaciteit van Dronten te bepalen wordt de volgende definitie gehanteerd: de onbenutte belastingcapaciteit kan worden gedefinieerd als het bedrag dat nog aan extra inkomsten kan worden gegenereerd voor het geval zich tegenvallers voordoen. Daarbij wordt uitsluitend rekening gehouden met de onroerendezaakbelastingen (ozb), aangezien de meeste andere belastingen en heffingen kostendekkend of substantieel van geringe betekenis zijn. Voor de berekening van de omvang van de onbenutte belastingcapaciteit wordt de ruimte in aanmerking genomen tussen de eigen tarieven en het normtarief voor de zgn. artikel 12-gemeenten van 0,1729% (Meicirculaire 2022 voor 2023).

Omschrijving Geraamde opbrengst 2023 Werkelijke opbrengst 2023 Rekentarief 2023* Redelijk peil 2023 ** Werkelijke ruimte
OZB woningen 6.966.327 6.945.153 0,1157% 10.378.712 3.433.559
OZB niet woningen eigenaren 3.393.120 3.383.804 0,2653% 2.205.276 -1.178.528
OZB niet woningen gebruikers 2.104.086 2.115.725 0,1978% 1.849.388 -266.337
Totaal 12.463.533 12.444.682 14.433.375 1.988.693
* o.b.v. verordening ozb 2023
** o.b.v. redelijk peil 2023: 0,1729%

Rioolheffing en afvalstoffenheffing
De rioolheffing en de afvalstoffenheffing zijn heffingen voor het gebruik van de riolering en voor het inzamelen van afval. De wet geeft aan dat de (meerjarige) baten niet hoger mogen zijn dan de (meerjarige) lasten.

Het Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP) 2022-2028 is de basis voor het toekomstig onderhoud aan de riolering. Er is een voorziening Rioolbeheer gevormd om de toekomstige lasten voor het GRP af te dekken. De voorziening Rioolbeheer bedraagt € 23,9 miljoen per ultimo 2023. De voorziening is ontstaan door een overdekking op het rioolbeheer in de afgelopen jaren. In het GRP is aangegeven hoe de rioolheffingen zich de komende jaren ontwikkelen. Dit houdt in dat op dit moment geen rekening kan worden gehouden met een onbenutte belastingcapaciteit binnen de rioolheffingen. Voor de afvalstoffenheffing is het uitgangspunt 100% kostendekkendheid van de afvalbeheerkosten, waarbij jaarlijks het overschot of tekort wordt verrekend met de egalisatievoorziening Afvalstoffenheffing. Het saldo van deze egalisatievoorziening wordt weer ingezet om de tarieven (incidenteel) te verlagen of om toekomstige kosten te dekken. De egalisatievoorziening Afvalstoffenheffing bedraagt afgerond € 118.000 per ultimo 2023.
Omdat uitgegaan wordt van maximale kostendekkendheid is geen sprake van onbenutte belastingcapaciteit in de riool- en afvalstoffenheffing.

Leges en andere heffingen
Uitgangspunt van de leges en andere heffingen is maximale kostendekkendheid van de kosten. Hier is dus geen sprake van onbenutte belastingcapaciteit.

2. Post onvoorzien structureel
De post structureel onvoorzien is bedoeld om onvoorziene structurele uitgaven te kunnen afdekken. De gemeente Dronten kent geen structurele stelpost voor onvoorzien.

Conclusie
Al met al heeft Dronten slechts een geringe structurele weerstandscapaciteit van € 1.989.000 in de exploitatie. Dit betreft de onbenutte belastingcapaciteit.

Benodigde versus beschikbare weerstandscapaciteit

Terug naar navigatie - Benodigde versus beschikbare weerstandscapaciteit

Op basis van de risicoanalyse is het risicoprofiel voor 2023 berekend op € 13,6 miljoen. Om dat op te vangen, is incidentele weerstandscapaciteit benodigd. Er is € 40,8 miljoen aan incidentele weerstandscapaciteit beschikbaar (voor resultaat verdeling). Dat is ruim voldoende om de risico’s incidenteel te kunnen opvangen. De relatie tussen de risico’s, de benodigde weerstandscapaciteit, de beschikbare weerstandscapaciteit en het weerstandsvermogen is in de volgende figuur weergegeven:

De ratio tussen de beschikbare weerstandscapaciteit en de benodigde weerstandscapaciteit is een norm voor de mate waarin een gemeente de risico's kan opvangen. Deze ratio wordt "ratio weerstandsvermogen" genoemd.

In de volgende tabel is de "ratio weerstandsvermogen" berekend:

Ratio weerstandsvermogen Realisatie 2022 Realisatie 2023
Risicoprofiel (= benodigde weerstandscapaciteit) 16.427.000 13.982.000
Weerstand (= beschikbare weerstandscapaciteit) 40.901.903 40.811.715
Ratio weerstandsvermogen* 2,5 2,9
Waardering ratio weerstandscapaciteit Uitstekend Uitstekend
* Ratio Weerstandsvermogen = weerstand gedeeld door risicoprofiel in %
** Algmene reserve gecorrigeerd ivm lagere dotatie obv raadsbesluit jaarstukken 2022.

Voor de beoordeling van de ratio weerstandsvermogen wordt gebruik gemaakt van de waarderingstabel die het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (NAR) en de Universiteit Twente samen hebben opgesteld. De ratio weerstandsvermogen komt voor Dronten ruim boven de 2. Dat betekent dat de gemeente Dronten over een vermogenspositie beschikt die als uitstekend wordt beoordeeld om de financiële risico’s éénmalig af te dekken. Hier zijn de structurele risico's ook als eenmalig in meegenomen. Rekening houdende met de 10% (2023 = 12,8 miljoen) wat we in de algemene reserve willen behouden, zoals is opgenomen in de nota risicomanagement is het weerstandsratio 2,0 en daarmee nog steeds uitstekend. Bij bovenstaande berekeningen wordt nog geen rekening gehouden met de ruimte van reserves waar de raad een bestemming aan heeft gegeven die kan worden gewijzigd. Als deze reserves meegenomen worden, wordt de ratio nog beter.

Voor de structurele risico's geldt dat er onvoldoende buffer aanwezig is om de risico's structureel af te dekken. Wij gaan er van uit dat voor deze risico's, als ze zich aandienen, binnen drie jaar maatregelen worden getroffen om de gevolgen binnen de begroting op te vangen.

Ratio weerstandsvermogen Waardering
>2,0 Uitstekend
1,4 < x < 2,0 Ruim voldoende
1,0 < x < 1,4 Voldoende
0,8 < x < 1,0 Matig
0.6 < x < 0,8 Onvoldoende
< 0,6 Ruim Onvoldoende

Algemene conclusie weerstandsvermogen van de gemeente Dronten

  • Er is een uitstekende buffer aanwezig voor het opvangen van de financiële gevolgen van éénmalige tegenvallers;
  • Er is, evenals voorgaande jaren, een onvoldoende buffer aanwezig voor het opvangen van tegenvallers met structurele financiële gevolgen. Bij structurele risico’s gaan we ervan uit dat binnen drie jaar maatregelen worden getroffen om de gevolgen binnen de begroting op te vangen.

Financiële kengetallen

Terug naar navigatie - Financiële kengetallen

Onderstaand treft u de kengetallen aan die wij in het kader van het BBV (artikel 11) moeten opnemen. In samenspraak met de provincie is afgesproken dat in de P&C-documenten ten aanzien van het onderdeel financiën ingegaan wordt op de volgende onderdelen: sluitende meerjarenbegroting, weerstandsvermogen, materieel evenwicht (structurele baten zijn in evenwicht met de structurele lasten) en de schuldpositie. Zie hiervoor ook Financiële positie/ structureel evenwicht.

Verloop van de kengetallen
Jaarstukken 2023 Realisatie 2022 Begroting 2023 Realisatie 2023 Norm
Netto schuldquote -40% -20% -28% A
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen -47% -24% -35% A
Solvabiliteitsratio 59% 53% 59% A
Structurele exploitatieruimte 1,7% 1,9% 3,2% A
Grondexploitatie 3% 6% 3% A
Belastingcapaciteit eenpersoonshuishoudens* 88%* 93% 87% A
Belastingcapaciteit meerpersoonshuishoudens* 88%* 101% 94% A
* Tot en met 2022 geen splitsing in een- en meerpersoonshuishoudens

Normering kengetallen

Terug naar navigatie - Normering kengetallen

Het belang van financiële kengetallen is drieledig: naast inzicht in de financiële positie en vergelijkbaarheid hebben kengetallen een signaalfunctie. Het Rijk heeft aan de verplichte financiële kengetallen geen normen verbonden. De VNG adviseert de kengetallen te relateren aan bijvoorbeeld signaleringswaarden die voor stresstesten gelden. Deze testen geven ook informatie over de financiële positie. Onderstaand de signaleringswaarden per kengetal:

Signaleringswaarden kengetallen Categorie Categorie Categorie
A. Minste risico B. Gemiddeld risico C. Meeste risico
Netto schuldquote < 90% 90% - 130% > 130%
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen < 90% 90% - 130% > 130%
Solvabiliteitsratio > 50% 20% - 50% < 20%
Structurele exploitatieruimte Begr > 0% Begr = 0% Begr < 0%
Grondexploitatie < 20% 20% - 35% > 35%
Belastingcapaciteit < 95% 95% - 105% > 105%
  1. Netto schuldquote/ Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
    De netto schuldquote geeft inzicht in het niveau van de gemeentelijke schuldenlast ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft dus een indicatie van de mate waarin de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie drukken. De VNG adviseert om 130% als maximum norm te hanteren en daarboven de schuld af te bouwen. Dronten heeft netto geen schuld.
    Omdat bij leningen onzekerheid kan bestaan of ze allemaal worden terugbetaald, wordt dit kengetal zowel berekend inclusief als exclusief de doorgeleende gelden. Zo wordt duidelijk wat het aandeel van de verstrekte leningen in de exploitatie is en wat dit betekent voor de schuldenlast.
  2. Solvabiliteitsratio
    De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Met 59% blijft deze ruim voldoende.
  3. De structurele exploitatieruimte
    Dit cijfer helpt mee om te beoordelen welke structurele ruimte een gemeente heeft om de eigen lasten te dragen, of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is. Wanneer dit cijfer negatief is, betekent het dat het structurele deel van de begroting onvoldoende ruimte biedt om de lasten te blijven dragen. Gemeente Dronten wil met de aanstaande herijking ook in de toekomst financieel gezond blijven.
  4. Het aandeel van de waarde van de grondexploitatie op de totale balanswaarde
    De boekwaarde van de voorraden grond moet worden terugverdiend bij de verkoop. Kenmerkend voor grondexploitaties is dat de looptijd meerdere jaren is. Naarmate de inkomsten verder in de toekomst liggen, brengt dit meer rentekosten en risico’s met zich mee.
  5. De belastingcapaciteit
    De belastingcapaciteit geeft aan in hoeverre de woonlasten binnen een gemeente hoger of lager zijn dan de gemiddelde woonlasten. In de Paragraaf lokale heffingen is aangegeven dat de woonlasten (inclusief eigen woning) in 2023 voor eenpersoonshuishoudens € 816,52 bedragen en voor meerpersoonshuishoudens € 887,18 bedragen. We zijn hierbij uitgegaan van een gemiddelde woningwaarde van € 324.000.