Samen verder groeien

Dronten groeit en bloeit. Sinds de eerste bewoners zich hier in de jaren '60 vestigden, is met gezamenlijke inspanningen een gezonde basis gelegd voor een toekomst vol mogelijkheden. Met het initiatief "Richting aan groei", dat in mei 2023 is vastgesteld, heeft het gemeentebestuur de ambitie uitgesproken ook in de komende decennia een belangrijke bijdrage te willen blijven leveren in het oplossen van het tekort aan woningen in Nederland. Gemeentebestuur, inwoners en ondernemers zijn het erover eens dat in 2050 de dan 60.000 inwoners van Dronten, Swifterbant en Biddinghuizen wonen in een hechte, zorgzame gemeenschap, waar groen en ruimte ervaren worden. De ambitie die we delen, hebben we vastgelegd in onze Toekomstvisie Dronten 2050. Hierbij groeien we op een passende manier naar 60.000 inwoners.

In deze perspectiefnota biedt het college uw raad een vooruitzicht op 2026 waarin we gezamenlijk werken aan weloverwogen groei en behoud en beheer van de kwaliteiten die het wonen en leven in onze gemeente zo bijzonder maken.

Hoewel groei complexiteit met zich meebrengt, ziet het college hierin mogelijkheden om innovatie en samenwerking te stimuleren. Transitieopgaven, toenemende verantwoordelijkheden, toenemende druk op de zorg, krapte op de arbeidsmarkt en een piek in beheer en onderhoud van onze publieke voorzieningen in de bestaande bebouwde omgeving vragen om creativiteit, visie en lef. Het college heeft er vertrouwen in dat we deze uitdagingen met onze inwoners, ondernemers en met u het hoofd kunnen bieden.

Het college wil in het laatste jaar van deze raadsperiode verder blijven werken aan een stevige fundament leggen voor het Dronten van 2050. De start hiervoor is deze perspectiefnota waarin u wordt meegenomen langs vijf deelperspectieven die de basis vormen voor het vaststellen van de uitgangspunten voor het opstellen van de Programmabegroting 2026.

De deelperspectieven:

1. Gestage groei, met vertrouwen in de toekomst
2. Een brug over het ravijn
3. Dronten groeit met en voor de samenleving
4. Dronten groeit niet alleen voor zichzelf
5. Bestuur en organisatie groeien mee

Elk perspectief benadrukt ons gedeelde doel: samen verder groeien en verbinden, want in Dronten maken we samen de samenleving.

Dronten heeft een sterke traditie van groei vanuit eigen kracht. Nog voordat de gemeenteraad in mei 2023 besloot tot de bouw van 9.000 woningen tegen 2050, kende de gemeente al gestage vooruitgang. Deze groei werd mogelijk gemaakt door robuuste woningbouw in alle drie de kernen, met succesvolle projecten zoals het Hanzekwartier in Dronten, de Graafschap in Biddinghuizen en Swifterbant-Zuid. Deze projecten hebben een fundament waarop Dronten met vertrouwen afspraken kon maken in de woondeal ZUND om de woningbouw te versnellen. Binnen deze deal heeft Dronten zich gecommitteerd aan de realisatie van 3.309 woningen tot en met 2030.

De prognose van januari van dit jaar (2025) geeft aan dat er voldoende bouwplannen in ontwikkeling zijn om deze doelstellingen te halen. Dit wordt mede mogelijk gemaakt door een aanvullende overeenkomst met de ministeries van BZK en J&V, waarin afspraken zijn gemaakt over de bouw van 300 flexwoningen en 300 permanente woningen in Dronten Zuid, met een verwachte oplevering tussen 2026 en 2029.

Hoewel de vooruitzichten positief zijn, is het college zich bewust van de uitdagingen die gepaard gaan met de ambitieuze bouwopgave. De vastgelegde ambitie in het Woonperspectief om sociale huurwoningen en betaalbare woningen in goede afstemming met elkaar te realiseren, vormt zo’n uitdaging. De huidige prognose van januari 2025 laat zien dat we voortgang boeken, maar er is nog ruimte voor ontwikkeling. Dit biedt mogelijkheden om samen met belangrijke partners, zoals woningbouwcorporatie OFW, projectontwikkelaars, provincies, andere overheden en investeerders, creatieve en duurzame oplossingen te vinden. De gemeente zet actief in op de samenwerking met provincie en Rijk om onze doelstellingen te realiseren. De wet Versterking Regie Volkshuisvesting, die naar verwachting in 2025 in behandeling wordt genomen, biedt een mogelijk kader om verdere ondersteuning te vragen vanuit het Rijk. Door constructieve gesprekken binnen het Woningmarktberaad Dronten en aan de provinciale versnellingstafel woningbouw, kijken we gezamenlijk naar de mogelijkheden en oplossingen die deze groeiopgave haalbaar en toekomstgericht maken.

De uitdaging van groei zit hem niet alleen in het fysieke bouwen. Groei draait ook om investeren in de sociale structuur en het welzijn van onze bestaande en toekomstige inwoners. Dit sluit aan bij het strategisch beleidskader sociaal domein, "Mensen maken de samenleving", en vormt een belangrijk uitgangspunt in onze aanpak. Ook de ontwikkeling van economische behoeften tijdens groei verdient nadrukkelijk aandacht. Dronten moet zowel nu als in de toekomst een aantrekkelijke keuze blijven voor ondernemers om zich te vestigen en te werken. Dit vraagt om een proactieve aanpak van de gemeente, waarbij de focus ligt op het creëren van de juiste randvoorwaarden als voldoende en aantrekkelijke werklocaties en levendige, vitale centra.

Het jaar 2026 markeert een belangrijk moment voor gemeenten, waarin veranderende Rijksfinanciering vraagt om een hernieuwde blik op de financiële toekomst. Dronten staat voor grote uitdagingen die financiële inzet vereisen. Het ontwikkelen van nieuwe wijken, het onderhoud en de modernisering van bestaande wijken en voorzieningen, en het verstevigen van onze sociale basis vormen kernpunten in onze strategie. Daarbij spelen ook de verduurzaming, netcongestie en de ambitie om meer sociale woningen te realiseren een centrale rol. 

Vanuit een constructieve benadering is door dit college teruggekeken tot aan 2018 en is de nieuwe financiële realiteit vanaf 2026 zorgvuldig geanalyseerd. Op basis hiervan kan worden gesteld dat de gemeente beschikt over een solide uitgangspositie om de huidige taken en ambities te vervullen. Dronten werkt vanuit een structureel sluitende begroting voor 2026/2027 en heeft een sterke vermogenspositie met een solvabiliteitsratio van ruim 50%. Dit biedt de gemeente de ruimte en tijd om strategisch te investeren en tegelijkertijd voorbereid te zijn op uitdagingen en onverwachte scenario's.

Groei betekent investeren in de aankoop en bouwrijp maken van gronden, in sportvoorzieningen, winkels, scholen en andere maatschappelijke ontwikkelingen in de nieuwe wijken. Dit vraagt om vooruitdenken en opgavegericht werken. Een gezonde vermogenspositie met een eigen vermogen van € 110 miljoen biedt de gemeente de mogelijkheid om strategisch te opereren door mogelijke toekomstscenario’s zorgvuldig te verkennen en daarbij instrumenten in te zetten, zoals buffers en bovenmatige reserves, als het tijdelijk tegenzit en bij investeringspieken. 

Op die manier kunnen we als gemeente wendbaar blijven en effectief reageren op nieuwe ontwikkelingen. Langdurig begrotingsdiscipline is daarbij essentieel om de groei van Dronten richting 2050, met een ambitieuze doelstelling van 60.000 inwoners, succesvol te realiseren.

Tegelijkertijd leven we vandaag in een samenleving van ruim 45.000 mensen. Deze samenleving hebben we te beheren. Dit vraagt ook om investeringen; fysieke investeringen van het soort en omvang die financieel en maatschappelijk forse impact hebben. Zoals het samenvoegen van scholen tot kindcentra, het vernieuwen van verouderde infrastructuur en publieke gebouwen, onderhoud en verduurzaming van de bestaande woningvoorraad, met focus op het sociale deel daarvan, en organisatorische investeringen, zoals binnen het sociaal domein, om in te kunnen spelen op de veranderende behoefte van onze inwoners, zodat ondersteuning toegankelijkheid blijft. Daarmee benutten we de kansen om de bestaanszekerheid, de kansengelijkheid en het gezond samenleven verder te versterken.

Met dit alles wordt verder ingezet op een robuuste aanpak van onze begrotingen waarbij realisme, flexibiliteit en effectiviteit centraal staan. Door scherp te sturen op daadwerkelijke uitgaven en heldere prioriteiten, krijgt uw raad meer grip op de besluitvorming. Daarom is het van belang om te blijven bouwen aan een toekomstbestendig gemeentelijke organisatie die voorbereid is op de uitdagingen van vandaag en morgen. 

In de begroting 2025 is een belangrijke stap gezet richting brede welvaart als fundament voor gemeentelijk beleid. Het uitgangspunt is dat financiële keuzes gericht zijn op het creëren van positieve maatschappelijke effecten voor alle inwoners van Dronten. Deze ambitie komt krachtig naar voren in de Toekomstvisie Dronten, waarin inwoners oproepen tot meer ontmoeting en verbondenheid.

Participatie is hiervoor een essentieel onderdeel. Wanneer de gemeente werkt aan maatschappelijke effecten, is samenwerking met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties cruciaal. Dit betekent dat inwoners niet alleen worden uitgenodigd om mee te denken, maar ook actief invloed hebben op de totstandkoming beleid en uitvoering. Een open, transparante relatie waarin iedereen zich gehoord voelt, legt de basis voor constructieve samenwerkingen. Dit vraagt om een gemeentelijke organisatie die in staat is en de mogelijkheden heeft flexibel en vanuit de bril van onze inwoners te werken. 

Met 2026 als belangrijk jaar van versnelling in de groeiopgave, is het van groot belang om verder te investeren in de betrokkenheid van inwoners. Het dagelijkse leven staat hierbij voor het college centraal. Dit betekent dat het gemeentebeleid zich moet richten op het versterken van gemeenschappen door te luisteren naar wat inwoners nodig hebben voor een fijne omgeving: gezamenlijke initiatieven, sociale interactie en een leefomgeving waarin men elkaar ondersteunt. Het doel is om betrokkenheid en solidariteit onder inwoners verder te versterken, met als uitgangspunt dat elkaar helpen in de buurt vanzelfsprekend is. 

Om beter inzicht te krijgen in de unieke gemeenschappen van Dronten: wat inwoners verbindt, wat hun behoeften zijn en hoe zij zich ontwikkelen, wordt in 2025 een Perspectiefstudie Sociale Cohesie uitgevoerd. Deze kennis helpt om sociaal beleid en fysieke planvorming duurzaam te verbinden, met oog voor de sociale kwaliteit en toekomstige ontwikkeling van onze samenleving. 

Verder wordt in 2025 en 2026 de Toekomstvisie Dronten vertaald naar de nieuwe integrale omgevingsvisie, de StraLoS (Strategie Leefomgeving en Samenleving). Hierin zullen door uw raad keuzes worden gemaakt over zaken als welke mate van bestaanszekerheid we onze inwoners willen bieden en hoe we hen willen faciliteren richting een gezond leven. En ook hoe inwoners verbonden willen zijn met elkaar en hoe zij samen met de gemeente kunnen werken aan de opgaven van morgen en overmorgen. Dat hierbij de transitie in energie en klimaat een belangrijke rol speelt, is voor dit college een vanzelfsprekendheid. De vaststelling van de StraLoS in de tweede helft van 2026 wordt een sleutelmoment voor de gemeenteraad, waarin de groeiopgave wordt geïntegreerd met andere belangrijke maatschappelijke doelen.  

Dronten groeit met een duidelijke ambitie: het creëren van meer passende woonruimte voor inwoners die op zoek zijn naar een passende woning. Jongeren verdienen de kans om op eigen benen te staan en ouderen moeten kunnen rekenen op woningen die aansluiten bij hun specifieke woonwensen. Er is behoefte aan kleinere woonopties, die aantrekkelijk zijn voor mensen die niet in een ruime eengezinswoning willen wonen. Als gemeente willen we een thuis bieden aan mensen met essentiële maatschappelijke functies, zoals docenten, zorgverleners en politieagenten, zodat zij in onze gemeenschap kunnen bijdragen aan het welzijn van iedereen.

Dit deel van de groeiopgave is een verantwoordelijkheid die de gemeente zelf draagt. De gemeente heeft voldoende financiële middelen om tegemoet te komen aan de lokale behoeften. 

Dronten kijkt echter verder dan haar eigen grenzen en streeft ernaar oplossingen te bieden voor woningnood in omliggende regio's. De gemeente is bereid om een actieve rol te spelen in het aanpakken van bredere problemen en bij te dragen aan de gezamenlijke groei van Nederland, maar kan dit niet alleen. Onder meer door de hoge prijzen van landbouwgrond en de strengere eisen op het gebied van duurzame inrichting van woonmilieus ligt hier een financiële uitdaging. Het college blijft zich inzetten om, samen met alle betrokken partijen zoals woningcorporaties, regionale partners en marktpartijen, concrete afspraken te maken die de groeiopgave niet alleen haalbaar, maar ook toekomstgericht maken, waarbij financiële risico’s eerlijk(er) verdeeld zijn. De Wet Versterking Regie Volkshuisvesting, waarin het Rijk van gemeenten verlangt dat 30% van nieuwbouw sociale woningbouw betreft, biedt hiervoor zowel kansen als uitdagingen. 

In 2025 zal het college met uw raad in gesprek gaan over de randvoorwaarden voor de realisatie van deze groei. Het eerste focuspunt hierbij is de uitleglocatie Dronten-Zuid, waarvan de financiële context zich onderscheidt van eerdere uitbreidingsfases zoals Dronten-West. Door nauw samen te werken met Rijksoverheid, regionale stakeholders en private partners, wordt ingezet op een gezamenlijke aanpak die zowel lokale als nationale belangen dient.

De groei van Dronten, zowel van de gemeenschap als van de gemeente zelf, vereist van bestuur en organisatie om in gelijke mate mee te ontwikkelen. Groei begint met een visie en de bereidheid om nieuwe wegen in te slaan; het is een kans om te leren en ons aan te passen aan de opgaven van een gemeente die toewerkt naar 60.000 inwoners. Dit vraagt om strategisch inzicht en flexibiliteit van organisatie en gemeentebestuur, zodat de aandacht blijvend ligt op de kwalitatieve groei (wat voor een samenleving willen we zijn) in plaats van kwantitatieve groei, terwijl we ook oog houden op de uitdagingen van vandaag. 

Het college gaat verder met de ingezette lijn van een fundamentele herziening van de organisatie en werkwijze. Deze ambitie wordt ondersteund door de vijf strategische lijnen voor de organisatie: Dronten 2050, Versterkte sturing, Regionale samenwerking, Professionalisering en Een sterke basis. 

Enkele belangrijke aandachtspunten hierbij zijn:

• Opgavegericht werken als fundament 
  De doorontwikkeling van de ambtelijke organisatie naar opgavegericht werken is essentieel. Met een driejarig programma wordt ingezet op strategische sturing, multidisciplinaire samenwerking en een sterke verbinding tussen de organisatie en de samenleving.
• Investeren in beheer én groei
  Het combineren van beheer en groei zijn complexe uitdagingen waarin tegen onzekerheden zal worden aangelopen. Dit vereist een versterkte focus op risicobeheer op basis van scenariodenken, waarbij inzicht wordt gekregen in mogelijke risico’s en hoe hier mee kan worden omgegaan. Dit bevordert de positie van raad en college om weloverwogen beslissingen te kunnen nemen en toch wendbaar te zijn wanneer veranderende omstandigheden daarom vragen. 
• Regionale en interbestuurlijke samenwerking 
  De complexe opgaven waar Dronten voor staat, vragen om nauwe samenwerking met regionale en nationale partners. Door deze samenwerkingen beter te verankeren in onze werkwijzen, kunnen we gezamenlijk ambitieuze doelen realiseren.
• Brede welvaart als kompas 
  Een samenhangende ontwikkeling met focus op de lange termijn waarin maatschappelijke effecten én hun weging centraal staan, vraagt om een andere manier van werken, nieuwe capaciteiten en bredere kennis. Opgavegericht werken is een essentiële werkwijze om deze transitie in lijn met de principes van brede welvaart vorm te geven, waarbij beheer en groei hand in hand gaan.
• Digitale transformatie
  De toenemende digitalisering biedt kansen, maar vraagt ook om een robuuste digitale strategie. Dit omvat zowel het verbeteren van de dienstverlening aan inwoners als het waarborgen van digitale veiligheid en privacy. 
• Efficiënt en doelgericht werken
  Het takenpakket van ambtenaren moet helder en scherp zijn. Dit houdt in dat activiteiten die niet langer bijdragen aan de kernopgaven, moeten worden beëindigd. Heldere structuren van opdrachtgevers en opdrachtnemers, zowel ambtelijk als bestuurlijk, zijn hierbij cruciaal.
• Resultaatgericht politiek leiderschap 
  Politiek leiderschap vraagt proactief en doelgericht handelen. Door te focussen op heldere opdrachten en realistische doelen, wordt niet alleen de werkvoorraad van de ambtelijk organisatie beheersbaar, maar ontstaat een solide basis voor effectieve besluitvorming en duurzame vooruitgang. 
• Gemeenschappelijk opgavegericht bestuur 
  Net zoals we van de ambtelijke organisatie vragen om integraal te werken, geldt dit ook voor het college en de gemeenteraad. Het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden en het implementeren van passend instrumentarium zijn noodzakelijk om met een brede blik te besturen en complexe vraagstukken effectief aan te pakken.